Quản trị nhóm công ty tại Việt Nam: Vấn đề và khung pháp lý theo thông lệ quốc tế

Tóm tắt

Bài báo này nghiên cứu vấn đề quản trị nhóm công ty tại Việt Nam, bao gồm cả tập đoàn kinh tế nhà nước và tập đoàn tư nhân đa ngành. Trong hai thập niên qua, các nhóm công ty đã đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, song cơ chế quản trị vẫn còn nhiều bất cập. Trên cơ sở tiếp cận liên ngành, kết hợp phân tích pháp lý, lý thuyết kinh tế và so sánh quốc tế, nghiên cứu phân tích khung pháp lý hiện hành, các vụ việc điển hình cũng như kinh nghiệm quốc tế (OECD, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU). Kết quả cho thấy, mặc dù các tập đoàn tại Việt Nam đóng góp lớn cho GDP, tạo việc làm và thúc đẩy đổi mới, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro hệ thống do sở hữu chéo, thiếu minh bạch và lạm dụng quyền kiểm soát. Các vụ Vinashin, Vinalines, FLC, Tân Hoàng Minh và Vạn Thịnh Phát minh chứng rõ những điểm yếu trong quản trị và giám sát. So với nguyên tắc OECD/G20 và thông lệ quốc tế, khung pháp lý Việt Nam vẫn còn phân tán và chưa hoàn thiện. Bài báo đề xuất cải cách toàn diện: tăng trách nhiệm pháp lý của công ty mẹ, bắt buộc báo cáo tài chính hợp nhất, bảo vệ quyền cổ đông thiểu số, thành lập cơ quan giám sát độc lập, và khuyến khích áp dụng quản trị hiện đại. Đây là những điều kiện cần thiết để giảm thiểu rủi ro, khôi phục niềm tin của nhà đầu tư và hướng tới sự phát triển bền vững của nhóm công ty tại Việt Nam.

Abstract

This article examines the corporate governance of business groups in Vietnam, focusing on both state-owned conglomerates and private multi-sector groups. Over the past two decades, business groups have played a crucial role in Vietnam’s economic growth, yet their governance structure remains problematic. Based on a multidisciplinary approach combining legal analysis, economic theory, and comparative studies, this research analyzes the current legal framework, typical case studies, and international practices (OECD, Japan, Korea, EU). The findings show that while business groups in Vietnam contribute significantly to GDP, job creation, and innovation, they also pose systemic risks due to cross-ownership, lack of transparency, and abuse of control. Case studies such as Vinashin, Vinalines, FLC, Tan Hoang Minh, and Van Thinh Phat highlight weaknesses in corporate governance and the shortcomings of regulatory oversight. Compared to OECD/G20 principles and international standards, Vietnam’s legal framework remains fragmented and underdeveloped. The paper proposes comprehensive reforms: strengthening legal accountability of parent companies, enforcing consolidated financial reporting, enhancing minority shareholder rights, establishing an independent supervisory authority, and promoting modern governance practices. These reforms are essential to reduce systemic risks, restore investor confidence, and foster sustainable development of business groups in Vietnam.